Rouw en verlies bij hersenletsel

 

Rouwen is een normale reactie op verlies. Het treft het hele zijn van een persoon, zowel lichamelijk als psychisch. Vroeger dacht men dat mensen een serie van opeenvolgende rouwfasen moesten doorlopen om een verlies te kunnen verwerken. Deed men dit niet dan zouden er wel eens complicaties kunnen ontstaan.

Nu gaat men er steeds meer van uit dat er grote verschillen zijn in de tijd die mensen nodig hebben om een ‘normaal’ rouwproces te doorlopen. Er moet namelijk ook rekening gehouden met wat de relatie was met het verlies, de omstandigheden rond het verlies. Maar ook met de persoonskenmerken van de rouwende en de sociale positie die hij of zij inneemt in de maatschappij.

Rouwen bij hersenletsel om het afscheid nemen van je oude leven

Bij hersenletsel is er sprake van het 'oude leven' vóór de breuklijn in de levensloop, vóór het hersenletsel en een leven ná het hersenletsel. Het 'oude leven' werd vormgegeven door relatie, vriendschappen, clubs, hobby's, (intellectuele) vaardigheden, veelal een beroep, vakanties en zingeving. 
Ná het hersenletsel zijn deze dingen niet meer vanzelfsprekend. Je kan niet meer helemaal meedoen in het ''normale'' leven. Je hebt meer rekening te houden met het letsel dan je lief is.

Juist omdat je zo graag bij je dierbaren vrienden familie bent, maar de wetenschap dat je rekening hebt te houden met het letsel en de beperkingen, kan eenzaam maken.

 

Mensen die hersenletsel hebben opgelopen worden vaak in situaties in het ’oude’ leven (op)nieuw geconfronteerd met zijn of haar beperking(en). In het begin van het hersenletsel is alles gericht op een zo groot mogelijk herstel.

Maar terug naar het ‘oude’ leven duurt het vaak lang voordat het echt pas duidelijk wordt wat de (on-)zichtbare gevolgen van hersenletsel zijn.

 

Bij een verliesverwerking zien we een aantal fases.

1. Erkennen van het verlies

Bij het erkennen van het verlies is het van belang dat hij of zij beseft dat het leven van voor het opgelopen hersenletsel nooit meer terugkomt. De persoon en de manier van leven zijn veranderd door het letsel.

 

2. Herkennen van gevoelens

De tweede verliestaak gaat om het herkennen, uitdrukken en doorleven van gevoelens. Hierbij staan de pijn en het verdriet doorleven van het verlies voorop. Wanneer de persoon met NAH pijn en verdriet doorleefd heeft, kan de realiteit pas echt aanvaard worden.

 

3. Verkennen van een nieuw leven

In deze taak verkent de persoon met hersenletsel hoe het leven nu verder moet. De eerste tijd zijn er telkens opnieuw gebeurtenissen die confronteren met het verlies: terug naar het gezin, vrienden, terug naar werk, enzovoorts.

 

4. Integreren van het NAH

Men zal zich emotioneel terugtrekken van het verlies. Dit houdt in dat de emoties nog wel aanwezig zijn maar in heftigheid zullen afnemen. Hierdoor ontstaat er ruimte voor het oppakken van (nieuwe) activiteiten.